پیچ خوردگی مچ پا یکی از شایع‌ترین آسیب‌های عضلانی–اسکلتی است که ممکن است برای هر کسی در هر سنی اتفاق بیفتد. این عارضه معمولاً زمانی رخ می‌دهد که پا به‌طور ناگهانی به سمت داخل یا خارج چرخیده و رباط‌های اطراف مچ پا کشیده یا پاره می‌شوند.
اگر دچار درد، ورم یا ناتوانی در راه رفتن بعد از پیچ خوردن پا شده‌اید، نگران نباشید؛ در اغلب موارد می‌توان این مشکل را با درمان‌های ساده و مراقبت خانگی بهبود داد. با این حال، در موارد شدیدتر بهتر است حتماً به دکتر ارتوپد در مشهد مراجعه کنید تا از آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری شود.
علائم پیچ خوردگی مچ پا چیست؟
علائم پیچ خوردگی مچ پا بسته به شدت آسیب می‌تواند متفاوت باشد. اما رایج‌ترین نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- درد ناگهانی در ناحیه مچ پا هنگام حرکت یا ایستادن
- تورم و التهاب اطراف مفصل
- کبودی یا تغییر رنگ پوست
- محدود شدن حرکت پا
- حساسیت به لمس در اطراف قوزک
- صدای “تق” هنگام پیچ خوردن
شاید این مقاله هم برات جالب باشد: آیا همه پارگی‌های منیسک باید جراحی بشوند؟
علت پیچ خوردگی مچ پا چیست؟
پیچ خوردگی مچ پا معمولاً بر اثر حرکات ناگهانی یا فشار زیاد بر مفصل مچ ایجاد می‌شود. از جمله دلایل رایج آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- راه رفتن یا دویدن بر روی سطح ناهموار
- پوشیدن کفش‌های نامناسب (به‌ویژه پاشنه‌بلند یا کفش‌های بدون ساپورت مناسب)
- انجام ورزش‌های سرعتی و پرتحرک مثل فوتبال یا بسکتبال
- ضعف عضلات اطراف مچ پا
- سابقه‌ی پیچ خوردگی قبلی
جلوگیری از پیچ خوردگی مچ پا
برای پیشگیری از این آسیب، رعایت چند نکته ساده اما کاربردی بسیار مؤثر است:
- گرم کردن بدن قبل از ورزش: همیشه قبل از شروع فعالیت‌های ورزشی چند دقیقه حرکات کششی انجام دهید.
- استفاده از کفش مناسب: کفشی بپوشید که از مچ پا به خوبی حمایت کند.
- تقویت عضلات پا: با انجام تمرینات ساده‌ی تعادلی، عضلات ساق و مچ پا را قوی‌تر کنید.
- احتیاط در سطوح لغزنده یا ناهموار: هنگام راه رفتن در چنین محیط‌هایی مراقب گام‌های خود باشید.
- در صورت آسیب قبلی، از مچ‌بند استفاده کنید: این کار احتمال پیچ خوردگی مجدد را کاهش می‌دهد.
درمان خانگی پیچ خوردگی مچ پا
در مراحل اولیه پیچ خوردگی، می‌توانید از درمان‌های خانگی برای کاهش درد و تورم استفاده کنید. روش معروف RICE که مخفف چهار کلمه‌ی استراحت Rest، یخ Ice، فشرده‌سازی Compression و بالا بردن پا Elevation است، بسیار موثر است که در ادامه به دیگر موارد می پردازیم :
استفاده از نوار الاستیک برای فشرده‌سازی
بستن نوار الاستیک یا بانداژ کشی به مچ پا کمک می‌کند تا ورم کاهش یافته و مفصل در وضعیت ثابت‌تری قرار گیرد.
برای بستن صحیح بانداژ:
- نوار را از پایین پا (کمی بالاتر از انگشتان) شروع کنید.
- به شکل مارپیچ تا بالای قوزک بپیچید.
- مراقب باشید نوار بیش از حد سفت نباشد تا جریان خون قطع نشود.
- اگر احساس بی‌حسی یا سردی در انگشتان کردید، نوار را کمی شل‌تر کنید.
درمان پیچ خوردگی مچ پا با زردچوبه
زردچوبه به‌دلیل خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی، یکی از درمان‌های طبیعی و موثر برای کاهش درد و تورم مچ پا محسوب می‌شود. می‌توانید یک قاشق چای‌خوری پودر زردچوبه را با کمی آب یا روغن نارگیل مخلوط کرده و روی محل آسیب‌دیده بمالید. پس از ۲۰ دقیقه آن را با آب گرم بشویید. این کار را روزی دو بار تا بهبودی انجام دهید.
درمان خانگی پیچ خوردگی مچ پا با نمک اپسوم
نمک اپسوم (منیزیم سولفات) باعث کاهش التهاب و تسریع در ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده می‌شود.
برای استفاده از آن:
- نصف فنجان نمک اپسوم را در یک تشت آب گرم حل کنید.
- پا را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در آن قرار دهید.
- این کار را دو تا سه بار در هفته تکرار کنید.
توجه داشته باشید که اگر پوست شما زخم یا خراش دارد، از این روش استفاده نکنید.
روش‌های درمانی پزشکی برای پیچ خوردگی مچ پا
اگر پس از چند روز استفاده از درمان‌های خانگی هنوز درد، تورم یا ناتوانی در حرکت دارید، لازم است به پزشک مراجعه کنید.
در چنین شرایطی ممکن است نیاز به درمان‌های تخصصی‌تری وجود داشته باشد.
۱. انجام فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از مهم‌ترین مراحل درمان پیچ خوردگی مچ پا است. تمرینات مخصوص به افزایش دامنه حرکتی، تقویت عضلات و بهبود تعادل کمک می‌کنند. یک دکتر ارتوپد در مشهد می‌تواند با معرفی فیزیوتراپیست مجرب، روند بهبود شما را تسریع کند و از آسیب مجدد جلوگیری نماید.
۲. مصرف دارو
در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن) یا پمادهای موضعی برای کاهش درد و تورم تجویز کند. مصرف دارو باید دقیقاً طبق دستور پزشک باشد.
۳. جراحی برای درمان پیچ خوردن مچ پا
اگر رباط‌های مچ پا به‌طور کامل پاره شده باشند یا مفصل ناپایدار باشد، ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد. در جراحی، رباط‌های آسیب‌دیده ترمیم یا بازسازی می‌شوند.
این روش معمولاً آخرین گزینه درمانی است و پس از آن بیمار باید مدتی تحت فیزیوتراپی قرار گیرد تا توان حرکتی مچ پا بازگردد.
توضیح دکتر افشاریان
به گفته دکتر افشاریان، متخصص ارتوپدی و جراح مفاصل، بسیاری از بیماران زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که پیچ‌خوردگی مچ پا را ساده تلقی کرده و درمان را به تعویق انداخته‌اند.
ایشان تاکید می‌کنند:
«حتی پیچ خوردگی‌های خفیف هم اگر به درستی درمان نشوند، می‌توانند در آینده باعث ناپایداری مچ پا، درد مزمن و افزایش احتمال آسیب مجدد شوند. توصیه می‌کنم در صورت مشاهده ورم شدید، کبودی یا ناتوانی در راه رفتن، فوراً به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید تا درمان مناسب در کوتاه‌ترین زمان انجام شود.»
به گفته دکتر افشاریان، انتخاب درمان درست در مراحل اولیه می‌تواند از نیاز به جراحی جلوگیری کند و بیمار را در مدت کوتاه‌تری به زندگی عادی بازگرداند.
جمع‌بندی
پیچ خوردگی مچ پا اگرچه شایع است، اما در صورت بی‌توجهی می‌تواند باعث مشکلات مزمن و ناپایداری مفصل شود. رعایت نکات پیشگیری، استراحت مناسب و استفاده از درمان‌های خانگی ساده معمولاً برای بهبود کافی است.
اما اگر علائم بیش از چند روز ادامه یافت یا با درد شدید همراه بود، مراجعه به دکتر ارتوپد در مشهد بهترین تصمیم است تا با بررسی دقیق، از آسیب‌های جدی‌تر پیشگیری شود.
