در اکثر مواقع این مشکل به علت کیست بیکر رخ می‌دهد؛ کیسه‌ای پر از مایع مفصلی که در اثر بیماری‌هایی از جمله آرتروز، التهاب مفصل یا پارگی مینیسک ایجاد می‌شود. البته همیشه هم علت کیست بیکر نیست و گاهی آسیب‌های عضلانی، لخته خون و یا حتی تومورها می‌توانند عامل ایجاد توده باشند. در نتیجه اگرچه در بیشتر موارد جای نگرانی جدی وجود ندارد، ولی بررسی تخصصی توسط پزشک برای تشخیص قطعی ضروری است. در این مقاله به طور مفصل به بررسی دلایل بروز توده پشت زانو، راهکارهای پیشگیری و روش‌های درمانی آن می‌پردازیم.
کیست بیکر؛ شایع‌ترین علت توده پشت زانو
کیست بیکر در حقیقت یک کیسه پر از مایع مفصلی است که به علت افزایش فشار داخل مفصل زانو، به ناحیه پشت زانو راه پیدا می‌کند. این عارضه اغلب در اشخاصی دیده می‌شود که دچار مشکلات مفصلی نظیر آرتروز، التهاب مفصل یا پارگی مینیسک هستند.
علائم کیست بیکر
کیست بیکر می‌تواند بدون علامت باقی بماند، ولی بیشتر بیماران این نشانه‌ها را گزارش می‌کنند:
- احساس برآمدگی نرم یا سفت در پشت زانو
- تورم و خشکی در ناحیه زانو
- درد خفیف تا متوسط هنگام خم یا صاف کردن پا
- محدودیت حرکتی و احساس فشار
به طور معمول شدت علائم با اندازه کیست ارتباط دارد که کیست‌های کوچک ممکن است هیچ مشکلی ایجاد نکرده، ولی کیست‌های بزرگ می‌توانند حتی راه رفتن را سخت و دشوار کنند.
سایر دلایل بروز توده پشت زانو
همیشه نمی‌توان وجود توده پشت زانو را تنها به کیست بیکر نسبت داد. عوامل دیگری نیز در ایجاد این وضعیت نقش دارند که شامل موارد زیر می‌شود:
- پارگی عضلات و تاندون‌ها: ضربه یا کشیدگی شدید می‌تواند منجر به خونریزی داخلی و تشکیل توده‌ای متورم شود که این نوع توده به طور معمول با درد و کبودی همراه است.
- لخته خون در عروق عمقی (DVT): گاهی آنچه به شکل توده در پشت زانو مشاهده می‌شود، در حقیقت ناشی از ترومبوز ورید عمقی است.
- تومورها: در موارد نادر، رشد غیرطبیعی بافت‌ها به شکل تومور خوش‌خیم یا بدخیم می‌تواند منجر به بروز توده در پشت زانو گردد.
- کیست‌های دیگر: بعضی از کیست‌های چربی یا کیست‌های بافت نرم نیز می‌توانند خود را به شکل برآمدگی در این ناحیه نشان دهند.
آیا این توده خطرناک است؟
اغلب توده‌های پشت زانو بی‌خطر هستند و تنها ناشی از کیست بیکر می‌باشند. ولی چون بعضی از موارد می‌توانند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی مثل لخته خون یا تومور باشند، توصیه می‌شود که هیچ‌گاه این علامت را ساده نگیرید. مراجعه به پزشک متخصص بهترین راه برای اطمینان از بی‌خطر بودن توده است.
راهکارهای پیشگیری
پیشگیری همیشه آسان‌تر از درمان است که برای کاهش احتمال بروز توده پشت زانو می‌توانید از طریق راهکارهای زیر اقدام کنید:
- بیماری‌های مفصلی مثل آرتروز را به موقع درمان کنید.
- از کفش مناسب برای فعالیت‌های روزمره و ورزشی استفاده کنید.
- فعالیت‌های ورزشی سنگین را بدون گرم کردن انجام ندهید.
- عضلات اطراف زانو را تقویت کنید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری‌های عروقی، تحت نظر پزشک باشید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
وجود هر توده‌ای پشت زانو به معنای بیماری جدی نیست، اما در شرایط زیر مراجعه به پزشک امری لازم و ضروری است:
- بزرگ شدن سریع توده
- قرمزی و گرمی در محل توده
- درد شدید یا مداوم
- ورم ناگهانی در ساق یا کل پا
- سابقه مشکلات عروقی یا ابتلا به بیماری‌های مفصلی
نادیده گرفتن این علائم می‌تواند منجر به تاخیر در درمان و افزایش خطر عوارض شود.
روش‌های تشخیص توده پشت زانو
تشخیص دقیق دلیل توده پشت زانو نیازمند معاینه تخصصی است که پزشک در ابتدا شرح حال بیمار را بررسی می‌کند؛ از جمله زمان شروع برآمدگی، شدت درد، ارتباط با فعالیت‌های روزانه و سابقه بیماری‌های مفصلی یا عروقی. پس از آن معاینه فیزیکی انجام می‌شود تا اندازه، شکل و محدودیت حرکتی زانو مشخص گردد و در ادامه معمولا از روش‌های تصویربرداری همچون سونوگرافی و MRI استفاده می‌شود.
سونوگرافی کمک کرده تا مشخص شود توده از مایع پر شده یا جامد است، در صورتی که MRI امکان بررسی جزئی‌تر آسیب‌هایی مثل پارگی مینیسک یا التهاب مفصلی را فراهم می‌کند. در بعضی از موارد نیز آزمایش خون یا بیوپسی برای بیماری‌های التهابی یا تومورها انجام می‌شود.
از آنجا که تشخیص درست علت بروز این توده نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخاب درمان آن دارد، مراجعه به پزشک متخصص اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال دکتر افشاریان به عنوان متخصص ارتوپدی باتجربه، با استفاده از روش‌های نوین تصویربرداری و معاینه دقیق می‌تواند دلیل اصلی توده پشت زانو را مشخص کرده و بهترین برنامه درمانی را متناسب با شرایط هر بیمار ارائه دهد.
روش‌های درمانی
درمان توده پشت زانو بستگی به علت آن دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
- درمان کیست بیکر: در موارد خفیف، کیست بیکر ممکن است خود به خود رفع شود. ولی در صورت بروز علائم، گزینه‌های درمانی شامل مصرف داروهای ضدالتهاب، تخلیه مایع با سوزن، تزریق کورتون یا حتی جراحی است.
- درمان آسیب‌های عضلانی: پارگی یا کشیدگی عضلات به طور معمول با استراحت، فیزیوتراپی و مصرف داروهای ضد درد بهبود می‌یابد ولی در موارد شدید، نیاز به جراحی وجود دارد.
- درمان لخته خون (DVT): این مشکل نیازمند درمان فوری با داروهای ضد انعقاد خون و تحت نظر پزشک متخصص عروق است که در صورت بی‌توجهی، عوارض بسیار جدی ایجاد خواهد شد.
- درمان تومورها: بعد از تشخیص نوع تومور، ممکن است جراحی یا سایر روش‌های درمانی از جمله پرتودرمانی و دارو درمانی صورت گیرد.
✅سخن پایانی
چنانچه با توده‌ای در پشت زانو مواجه شده‌اید بیشترین احتمال مربوط به کیست بیکر است، ولی دلایل دیگری مانند آسیب‌های عضلانی، لخته خون یا حتی تومورها نیز می‌توانند عامل باشند. در نتیجه بهترین تصمیم، مراجعه به پزشک جهت تشخیص دقیق و انتخاب درمان مناسب است و بی‌توجهی به این علامت ساده ممکن است بعدها مشکلات بیشتری به همراه داشته باشد. پزشکانی باتجربه همچون دکتر افشاریان می‌توانند با بهره‌گیری از روش‌های تصویربرداری دقیق و بررسی کامل مفصل، دلیل اصلی توده را مشخص کرده و مناسب‌ترین شیوه درمانی را برایتان در نظر بگیرند. برای دریافت نوبت از ایشان می‌توانید با شماره 38599199-051 تماس حاصل نمایید.
