دررفتگی مادرزادی لگن یکی از اختلالات شایع در نوزادان است که اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند منجر به لنگش، درد مزمن و حتی آرتروز زودرس در بزرگسالی شود. به همین خاطر درمان سریع دررفتگی لگن نوزاد اهمیت زیادی دارد؛ هرچه درمان زودتر آغاز شود، احتمال اصلاح کامل مفصل بیشتر است و از بروز عوارض ماندگار جلوگیری می‌شود. در این مقاله به طور کامل توضیح می‌دهیم چرا دررفتگی مادرزادی لگن باید هر چه سریعتر درمان شود و تاخیر در درمان چه پیامدهایی دارد.
دررفتگی مادرزادی لگن چیست؟
مفصل لگن از اتصال سر استخوان ران (فمور) به حفره‌ای در لگن (استابولوم) تشکیل می‌شود. در حالت طبیعی، سر استخوان ران به طور کامل داخل این حفره قرار دارد و توسط رباط‌ها و بافت‌های نرم حمایت می‌شود. ولی در دررفتگی مادرزادی لگن، این اتصال طبیعی وجود ندارد یا ناقص است. ممکن است سر استخوان ران به طور جزئی یا کامل از حفره خارج شود، که به آن نیمه‌دررفتگی یا دررفتگی کامل گفته می‌شود.
این اختلال به طور معمول در بدو تولد یا مدت کوتاهی بعد از آن قابل مشاهده است و در صورت تشخیص به موقع، با درمان‌های ساده می‌توان از بروز مشکلات جدی جلوگیری کرد. اگر در مشهد زندگی می‌کنید، مراجعه به دکتر و جراح لگن در مشهد که تجربه کافی در تشخیص و درمان دررفتگی مادرزادی لگن دارد، می‌تواند از بروز عوارض این مشکل جلوگیری کند.
علائم دررفتگی مادرزادی لگن در نوزادان
در مراحل اولیه، دررفتگی لگن ممکن است هیچ نشانه آشکاری نداشته باشد، ولی با دقت در حرکات پاهای نوزاد می‌توان به علائم زیر پی برد:
- کوتاه‌تر بودن یکی از پاها نسبت به دیگری
- محدودیت در باز شدن مفصل ران
- غیرقرینگی چین‌های پوستی در ران یا باسن
- شنیدن یا حس کردن صدای تق تق از لگن نوزاد
- تأخیر در ایستادن یا راه رفتن (در کودکان بزرگ‌تر)
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، مراجعه فوری به دکتر ارتوپد کودکان برای بررسی دقیق با سونوگرافی یا معاینه فیزیکی ضروری است.
علل و عوامل مؤثر در بروز دررفتگی لگن نوزادان
دررفتگی مادرزادی لگن می‌تواند به علل مختلفی ایجاد شود که از مهم‌ترین عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وضعیت نامناسب جنین در رحم: به ویژه در زایمان‌های بریچ (پاها پایین‌تر از سر در رحم).
- سابقه خانوادگی: اگر یکی از والدین یا خواهر و برادرها سابقه دررفتگی لگن داشته باشند، احتمال بروز آن در نوزاد افزایش پیدا می‌کند.
- کمبود مایع آمنیوتیک در دوران بارداری: کاهش فضای حرکتی جنین منجر به فشار به مفصل لگن می‌شود.
- جنسیت: دختران حدود پنج برابر بیشتر از پسران در معرض این عارضه هستند.
- قنداق کردن نادرست: بستن محکم پاهای نوزاد به صورت صاف و بدون خم شدن در لگن، خطر دررفتگی را افزایش می‌دهد.
شاید این مقاله هم برات جالب باشد: دررفتگی مادرزادی لگن یعنی چه؟
دلایل ضرورت درمان سریع دررفتگی لگن نوزادان
درمان دررفتگی مادرزادی لگن باید سریع انجام شود به دلایل زیر:
جلوگیری از تغییر شکل استخوان‌ها
در نوزادان، استخوان‌ها و مفاصل هنوز در حال رشد هستند. اگر سر استخوان ران در محل درست خود قرار نگیرد، به مرور زمان منجر به تغییر شکل حفره لگن و بدشکلی استخوان‌ها می‌شود. این تغییرات ممکن است دائمی باشند و بعدها حتی با جراحی هم به طور کامل اصلاح نشوند.
پیشگیری از اختلال در راه رفتن
دررفتگی لگن درمان نشده باعث لنگش قابل توجه در زمان راه رفتن می‌شود. کودک برای جبران ناپایداری مفصل لگن، ممکن است به صورت نامتعادل حرکت کند که در آینده سبب خستگی سریع و درد مفصل زانو یا کمر خواهد شد.
جلوگیری از درد مزمن و آرتروز زودرس
در صورت عدم درمان، فشار غیرطبیعی بر روی مفصل لگن منجر به ساییدگی زود هنگام غضروف و بروز آرتروز لگن در سنین پایین می‌شود. این وضعیت همواره با درد مزمن، خشکی مفصل و کاهش کیفیت زندگی همراه است.
کاهش نیاز به جراحی در آینده
درمان زود هنگام به طور معمول با روش‌های غیر جراحی از جمله بریس پاولیک (Pavlik harness) انجام می‌شود. ولی تأخیر در درمان باعث می‌شود تا کودک در سنین بالاتر نیاز به جراحی‌های سنگین‌تر مثل بازسازی مفصل یا تعویض کامل لگن پیدا کند.
رشد طبیعی و هماهنگ استخوان‌ها
دررفتگی لگن می‌تواند رشد یک طرفه پاها را مختل کند. درمان سریع کمک کرده تا استخوان ران و لگن به صورت متقارن رشد کنند و کودک در آینده قامت طبیعی و حرکات متعادل داشته باشد.
روش‌های تشخیص دررفتگی مادرزادی لگن
تشخیص زودهنگام، مهم‌ترین قدم در درمان مؤثر است. پزشک متخصص ارتوپدی به طور معمول از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- معاینه فیزیکی نوزاد: با تست‌های اورتولانی (Ortolani) و بارلو (Barlow) می‌توان جابه‌جایی مفصل را تشخیص داد.
- سونوگرافی لگن: بهترین روش تصویربرداری برای نوزادان زیر ۶ ماه است.
- عکس‌برداری با اشعه X: برای کودکان بالای ۶ ماه که استخوان‌ها قابل مشاهده‌تر شده‌اند، استفاده می‌شود.
درمان دررفتگی مادرزادی لگن
دکتر ارتوپد برای درمان دررفتگی مادرزادی لگن از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- درمان غیرجراحی (در نوزادان زیر ۶ ماه): در این روش از بریس پاولیک (Pavlik harness) برای ثابت نگه داشتن پاها در موقعیت مناسب استفاده می‌شود. این وسیله کمک کرده تا سر استخوان ران به تدریج داخل حفره لگن قرار گیرد و مفصل به طور طبیعی رشد کند. در بسیاری از نوزادان، با استفاده صحیح از این بریس طی چند هفته یا ماه، دررفتگی کاملاً اصلاح می‌شود.
- درمان با گچ یا آتل: اگر بریس مؤثر نباشد، پزشک ممکن است از گچ‌گیری خاص برای تثبیت مفصل استفاده کند تا استخوان در موقعیت درست رشد کند.
- جراحی (در کودکان بزرگ‌تر یا موارد مقاوم): در صورت تشخیص دیرهنگام یا عدم موفقیت روش‌های محافظه کارانه، جراحی برای جااندازی مفصل انجام می‌شود. در این عمل، سر استخوان ران در محل طبیعی خود قرار داده شده و مفصل تثبیت می‌گردد. بسته به وضعیت مفصل، ممکن است نیاز به جراحی بازسازی حفره لگن نیز باشد.
سخن پایانی
دررفتگی مادرزادی لگن اگر زود تشخیص داده و درمان شود، به راحتی قابل کنترل است و کودک می‌تواند رشد طبیعی و حرکت سالمی داشته باشد. ولی تأخیر در درمان می‌تواند باعث تغییر شکل دائمی مفصل، لنگش، درد مزمن و آرتروز زودرس شود.
اگر نوزاد شما علائم مشکوک به این بیماری دارد یا در خانواده سابقه دررفتگی لگن وجود دارد، مراجعه سریع به دکتر ارتوپد یا کلینیک تخصصی ارتوپدی بهترین اقدام ممکن است. دکتر افشاریان با سال‌ها تجربه در درمان بیماری‌های ارتوپدی و لگن، می‌تواند تشخیص دقیق و درمان مناسب را ارائه دهد. با تشخیص به موقع و درمان تخصصی، می‌توان سلامت حرکتی فرزندتان را تضمین کرد و از جراحی‌های سنگین در آینده جلوگیری نمود.
