در جراحی سندروم تونل کارپ، جراح با بریدن یا آزاد کردن رباط عرضی مچ دست (Transverse Carpal Ligament) فضای داخل تونل کارپ را باز می‌کند تا فشار از روی عصب مدیان برداشته شود. این کار باعث می‌شود جریان عصبی به حالت طبیعی برگردد و علائمی مانند بی‌حسی، گزگز و درد به‌تدریج از بین برود.
این عمل معمولا با برش کوچکی روی کف دست انجام می‌شود و جراح با دقت، بافت‌های اطراف عصب را کنار می‌زند تا آسیبی به عصب وارد نشود. در مواردی نیز از روش جراحی آندوسکوپیک (کم‌تهاجمی) استفاده می‌شود که با برش بسیار کوچک و دوربین ظریف انجام می‌گیرد و زمان بهبودی کوتاه‌تری دارد.
سندروم تونل کارپ یکی از شایع‌ترین مشکلات مچ دست است که بسیاری از افراد به دلیل فشار روی عصب مدیان،
دچار درد، سوزن‌سوزن شدن و ضعف در دست می‌شوند. اگر شما هم از این علائم رنج می‌برید، احتمالا به دنبال راه‌حلی هستید که هم سریع و هم مؤثر باشد. خوشبختانه جراحی کانال کارپ یکی از روش‌های قطعی درمان است که می‌تواند عملکرد دست را بهبود دهد و درد مزمن را کاهش دهد. مهم‌ترین نکته در درمان، مراجعه به دکتر ارتوپد در مشهد یا هر پزشک متخصص دست است تا تشخیص دقیق و برنامه درمانی مناسب برای شما تعیین شود.
آناتومی مچ دست
برای درک بهتر جراحی کانال کارپ، لازم است ابتدا با آناتومی مچ دست آشنا شوید. کانال کارپ یک مسیر باریک در مچ دست است که شامل استخوان‌ها و لیگامان‌های محکم است و عصب مدیان از داخل آن عبور می‌کند.
- عصب مدیان مسئول انتقال حس به انگشتان شست، سبابه، وسط و بخشی از انگشت حلقه است.
- تنگ شدن کانال به هر دلیل (التهاب، تورم یا آسیب‌های مکرر) فشار روی عصب را افزایش می‌دهد.
- این فشار باعث علائمی مثل درد، بی‌حسی و ضعف در گرفتن اشیا می‌شود.
شناخت دقیق آناتومی مچ دست کمک می‌کند تا جراح محل برش و آزادسازی عصب را با دقت انجام دهد، بدون آنکه به ساختارهای مجاور آسیبی وارد شود.
تفصیل مراحل جراحی
جراحی سندروم تونل کارپ به طور معمول به دو روش باز و اندوسکوپی انجام می‌شود. هر دو روش هدفشان کاهش فشار روی عصب مدیان است.
- بیهوشی یا بی‌حسی موضعی: ابتدا پزشک بی‌حسی موضعی یا بیهوشی کوتاه مدت اعمال می‌کند تا عمل بدون درد انجام شود.
- ایجاد برش: در روش باز، جراح یک برش کوچک در کف دست ایجاد می‌کند و لیگامان عرضی مچ را برش می‌دهد تا فضای کافی برای عصب ایجاد شود.
- استفاده از اندوسکوپ: در روش اندوسکوپی، برش کوچکی ایجاد شده و ابزارهای خاص همراه با دوربین وارد می‌شوند تا لیگامان از داخل آزاد شود.
- بررسی عصب و بستن برش: جراح از آزاد بودن عصب اطمینان حاصل می‌کند و سپس محل برش را بخیه می‌زند.
- پانسمان و مراقبت اولیه: دست با بانداژ سبک پوشانده می‌شود و توصیه‌های مراقبتی اولیه ارائه می‌شود.
این روش‌ها باعث کاهش تورم و درد پس از جراحی می‌شوند و زمان بازگشت به فعالیت‌های روزمره نیز کوتاه‌تر خواهد بود.
آناتومی مچ دستراهکارهای توانبخشی بعد از جراحی
توانبخشی بعد از جراحی بخش مهمی از روند بهبود است و نقش کلیدی در بازگشت کامل عملکرد دست دارد. بدون برنامه توانبخشی مناسب، ممکن است عضلات ضعیف شده و مفاصل دست دچار خشکی شوند، در نتیجه عملکرد دست کاهش یافته و احتمال بازگشت درد یا بی‌حسی افزایش می‌یابد. رعایت دقیق توصیه‌های پزشک و انجام تمرینات برنامه‌ریزی‌شده باعث بهبود سریع‌تر و کاهش عوارض جانبی می‌شود.
حرکات سبک انگشتان
از روزهای اول پس از جراحی، حرکت دادن آرام انگشتان به جلوگیری از خشکی مفصل کمک می‌کند. این حرکات ساده شامل باز و بسته کردن آرام انگشتان، لمس نوک انگشتان به کف دست و کشش ملایم هر انگشت است.
علاوه بر این، انجام منظم این حرکات گردش خون در مچ و دست را افزایش می‌دهد و تورم را کاهش می‌دهد. انجام این تمرینات به صورت چند بار در روز و هر بار به مدت چند دقیقه توصیه می‌شود تا عضلات و مفاصل انعطاف خود را حفظ کنند و درد پس از جراحی کاهش یابد.
فیزیوتراپی
تمرینات اختصاصی توسط فیزیوتراپیست باعث تقویت عضلات و کاهش تورم می‌شود. فیزیوتراپی شامل حرکات کششی، تمرینات مقاومتی با توپ یا کش و تمرینات تعادلی برای انگشتان است.
این تمرینات نه تنها قدرت دست را بازمی‌گردانند بلکه انعطاف‌پذیری مفاصل را افزایش داده و به بهبود عملکرد روزمره کمک می‌کنند. پیگیری منظم جلسات فیزیوتراپی و انجام تمرینات توصیه‌شده در خانه باعث می‌شود دست سریع‌تر به فعالیت‌های عادی بازگردد.
استفاده از اسپلینت
در صورت نیاز، پزشک ممکن است از اسپلینت برای محافظت از دست در مراحل اولیه استفاده کند. اسپلینت یا آتل دست، مچ را در موقعیت مناسب نگه می‌دارد و از خم شدن ناخواسته مفصل جلوگیری می‌کند.
استفاده از اسپلینت معمولا در شب و هنگام استراحت ضروری است تا تورم کاهش یابد و فشار روی عصب کم شود. این ابزار ساده اما مؤثر، روند بهبود را سریع کرده و به حفظ ثبات دست کمک می‌کند.
پیگیری منظم
مراجعات دوره‌ای برای بررسی روند بهبود و اصلاح برنامه توانبخشی ضروری است. پزشک وضعیت محل جراحی، تورم، قدرت دست و عملکرد عضلات را بررسی می‌کند و در صورت نیاز تغییراتی در تمرینات یا استفاده از اسپلینت ایجاد می‌کند.
این پیگیری‌ها باعث می‌شوند مشکلات احتمالی به موقع شناسایی شده و از بازگشت علائم جلوگیری شود. همچنین بیمار با اطمینان بیشتری مراحل توانبخشی را ادامه می‌دهد و روند بهبود سریع‌تر و مطمئن‌تر پیش می‌رود.
تشخیص قبل از جراحی
قبل از تصمیم‌گیری برای عمل، ارزیابی دقیق ضروری است. پزشک متخصص دست ممکن است تست‌های زیر را انجام دهد:
- معاینه بالینی و بررسی علائم مثل بی‌حسی یا ضعف عضلات
- تست‌های الکتروماگنتیک برای بررسی عملکرد عصب
- تصویربرداری برای بررسی ساختار استخوان‌ها و بافت‌ها
این اقدامات باعث می‌شود تا جراحی دقیق‌تر و با کمترین ریسک انجام شود.
مزایای جراحی سندروم تونل کارپ
جراحی کانال کارپ فواید متعددی دارد که شامل موارد زیر است:
- کاهش سریع درد و بی‌حسی
- بازگشت قدرت و توانایی گرفتن اشیا
- کاهش احتمال آسیب دائمی به عصب
- افزایش کیفیت زندگی و کاهش محدودیت‌های دست
با انتخاب جراح متخصص، این مزایا با کمترین عوارض ممکن حاصل می‌شوند.
ریسک‌ها و مراقبت‌های پس از جراحی
هرچند جراحی کانال کارپ معمولا ایمن است اما باید از ریسک‌های احتمالی آگاه باشید:
- تورم و کبودی در محل جراحی
- عفونت محل برش
- آسیب عصبی در موارد نادر
- تاخیر در بهبود توانایی دست در بیماران دیابتی یا افرادی با مشکلات گردش خون
رعایت دقیق توصیه‌های پزشکی و پیگیری منظم از بروز مشکلات جلوگیری می‌کند.
نکات پایانی
اگر شما هم با مشکلات سندروم تونل کارپ مواجه هستید، بهترین اقدام مراجعه به یک دکتر ارتوپد در مشهد یا فوق تخصص دست است. جراحی تنها یکی از مراحل درمان است و همراهی با توانبخشی و مراقبت‌های بعدی باعث نتیجه بهتر می‌شود.
با انجام جراحی به موقع و رعایت نکات توانبخشی، می‌توان از درد مزمن و ضعف دست جلوگیری کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
